Netwerkbijeenkomst 8 december 2020: Aansluiting vo-ho taalvaardigheid

08 dec Netwerkbijeenkomst 8 december 2020: Aansluiting vo-ho taalvaardigheid

Op dinsdag 8 december werd een online OPeRA-netwerkbijeenkomst gehouden met als thema ‘Aansluiting vo-ho taalvaardigheid’.

• Advies van werkgroep met bijbehorende document
• Presentaties van Hanneke Hengst, Folkert Kuiken en Bas van Eerd. En de bijbehorende opname:

Samenvatting presentatie Bas van Eerd

Bas van Eerd legde in zijn bijdrage het verschil uit tussen kenmerken van taal die vaak gebruikt worden in het voortgezet onderwijs en kenmerken van taal die in het hoger onderwijs belangrijk zijn, zoals verschil in woordgebruik of tekstlengte. Niet elke student is in staat om zelf deze taalstappen te zetten: het onderwijs moet hierin een rol spelen. Van Eerd besprak de conclusies uit de in opdracht van OPeRA opgestelde rapportage en ging in op de door de werkgroep geformuleerde aanbevelingen:

1. Zet in op een duurzaam taalbeleid waarin ook voorbereiding op academische taal een speerpunt is en waarin ook de onderstaande aanbevelingen meegenomen worden.
2. Zet in op geïntegreerd taalonderwijs waarin aandacht is voor de ontwikkeling van academische taalvaardigheid.
3. Zet in op taalontwikkelingsgerichte didactiek bij alle lessen. Niet per se ‘Elke docent is een taaldocent’ maar wel ‘Elke docent draagt bij aan de taalontwikkeling’.
4. Faciliteer onderlinge uitwisseling en afstemming, zowel tussen vo en ho, als binnen vo en ho zelf door docenten met elkaar te laten spreken over wederzijdse verwachtingen en good practices uit te laten wisselen.

Samenvatting presentatie Folkert Kuiken

Folkert Kuiken ging in op de relatie tussen academische taalvaardigheid en studiesucces. Studenten blijken bij het schrijven van wetenschappelijke teksten vooral te worstelen met zogeheten hogereorde-vaardigheden (parafraseren, structureren, argumenteren), al komen problemen met lagereorde-vaardigheden (spelling, interpunctie, grammatica) ook nog voor.

Uit een inventariserend onderzoek aan de UvA (Kuiken & Vedder, 2020) blijkt dat de academische taalvaardigheid van studenten daar nog niet systematisch in kaart wordt gebracht, noch voor het Nederlands, noch voor het Engels. Hoopgevend is dat bij faculteiten en opleidingen waar dit wel gebeurt, remediëring van taalzwakke studenten tot minder studieuitval en betere studieprestaties leidt: geremedieerde studenten behalen op jaarbasis gemiddeld vijf studiepunten meer dan niet geremedieerde. Daarnaast is het gemiddelde eindexamencijfer vwo van invloed op de studieresultaten: voor elke punt extra op het gemiddelde eindcijfer worden zes studiepunten extra behaald.

Hoewel dit nog niet systematisch is onderzocht, wijzen de eerste resultaten voor studenten die een Engelstalige opleiding volgen in dezelfde richting (Kousbroek, 2020). Dat geldt eveneens voor onderzoek van Drittij en Bakker (2019) aan de VU: ook zij constateren een sterke samenhang tussen scores die eerstejaars studenten op een taaltoets behalen en studiesucces. Overigens kon aan de VU net zo min als aan de UvA een causaal verband tussen taalvaardigheid en studiesucces worden aangetoond. Uit vervolgonderzoek zal moeten blijken in hoeverre andere factoren hierbij in het geding zijn, zoals motivatie en academisch zelfconcept.

Om academische taalvaardigheid beter in het onderwijs te positioneren, wordt aanbevolen om de aandacht te richten op de volgende punten: urgentie, coherentie, continuïteit, transparantie, consistentie en registratie.

Bas van Eerd is projectleider taalbeleid en docent Nederlands/ NT2 aan de HvA en bestuurslid Nederlands/ Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs. Hij traint docenten in het hoger onderwijs om meer taalontwikkelend les te geven en is tevens de voorzitter van de OPeRA-werkgroep aansluiting vo-ho taalvaardigheid. Presentatie van Bas van Eerd.

Folkert Kuiken is emeritus hoogleraar Nederlands als tweede taal en Meertaligheid en wetenschappelijk directeur van het Instituut voor Nederlands Taalonderwijs en Taaladvies (INTT). Hij deed met Ineke Vedder onderzoek naar de academische taalvaardigheid van studenten aan de UvA. Presentatie van Folkert Kuiken.

Hanneke Hengst is docent Nederlands en leerlingcoördinator havo & vwo bovenbouw op het Kaj Munk College te Hoofddorp. Hanneke heeft als lid bijgedragen aan de de OPeRA-werkgroep aansluiting vo-ho taalvaardigheid. Presentatie van Hanneke Hengst.